WOŁTUSZOWA

Wieś lokowana na prawie wołoskim w 1470 r. jako Valathoslawa. Obecna nazwa utrwaliła się w pierwszej połowie XVI wieku.

Była to wieś łemkowska należąca do dóbr rymanowskich Sienieńskich. Już w połowie XVI wieku posiadała cerkiew parafialną. W 1761 r. podczas wizytacji parafii ks. Stebnicki stwierdza, że cerkiew znajduje się w bardzo złym stanie technicznym. Parafia jest uboga, mała i bez kapłana - w 1748 r. umarł ostatni paroch wołtuszowski. Wkrótce miejscowość przyłączona została do parochii w Desznie. Kolejna drewniana świątynia p.w. Opieki Matki Bożej wzniesiona została w 1899 r. Przetrwała ona zawieruchę II wojny światowej i została rozebrana w 1953 r. Niektóre jej drewniane elementy zostały wykorzystane do remontów obiektów uzdrowiskowych w Rymanowie-Zdroju.

Na terenie wsi działał tartak i młyn wodny. Znajdowała się tu również leśniczówka i mały folwark. Właśnie w nim po śmierci hr. Potockiego zamieszkała założycielka Rymanowa-Zdroju - Anna Potocka. Tak wspomina ona pobyt w Wołtuszowej: „Z wszystkich kat mego wdowieństwa najmilsze mi były ponoć te lata, gdy młodsze dzieci były jeszcze przy mnie, a starsze przyjeżdżały na wakacje w to prześliczne ustronie. Chatynka była maleńka, ale ślicznie urządzona, pełna wonnego ziela i kwiatów, pełna śpiewu i wrzawy mojej siódemki. (…). Miłe były stosunki z wioską, która cieszyła się z naszego wśród niej przebywania. Wójt i wójtowa raniutko czasem wszystkie kąty obeszli, czy nam czego nie potrzeba. Wójt doradzał mi w gospodarstwie, przypominał co zrobić trzeba”.

Przed II wojną światową wieś liczyła 28 gospodarstw i 149 mieszkańców. Po wojnie w czerwcu 1945 r. miejscowych Łemków wywieziono na Ukrainę w okolice Tarnopola. Opuszczone domy zajęli Polacy z okolicznych wsi, których gospodarstwa spłonęły podczas walk w 1944 r. Jednakże 6 stycznia 1946 r. sotnie UPA spaliły miejscowy tartak oraz zabudowania wsi. Od tego czasu wieś jest niezamieszkała.

Dzisiaj po cerkwi nie pozostały żadne ślady oprócz sędziwych lip i dębów otaczających miejsce gdzie niegdyś stała. Stary przycerkiewny cmentarz w 1999 r. został ogrodzony przez Nadleśnictwo Rymanów. Zachowało się na nim sześć zniszczonych, przewróconych nagrobków, w tym jeden z datą 1889 r. Na przełomie października i listopada 2000 r. na cmentarzu postawiono drewniany krzyż. Został on uroczyście poświęcony przez księży Proboszcza Feliksa Paściaka z parafii rzymskokatolickiej w Rymanowie Zdroju i ks. Romana Walawkę z parafii greckokatolickiej w Komańczy.

Obecnie  teren wsi oddano w dzierżawę. Gospodarz ogromnym nakładem pracy wykarczował  zarastające łąki, utwardził drogę oraz wytyczył  ścieżki spacerowe. Prowadzą one śladami dawnych mieszkańców, wśród resztek kamiennych podmurówek,  studni, starych piwnic  i zdziczałych sadów.

W 1996 r. uchwałą Rady Miejskiej w Rymanowie tereny wsi Wołtuszowa zostały przyłączone do miejscowości Rymanów-Zdrój.